Een ontdekkist is een fantastische manier om kinderen gericht te laten ontdekken en spelenderwijs te laten leren over een bepaald onderwerp. Wij maakten een dino ontdekkist van een oude theedoos.

Dino’s

Wij houden van dino’s en om die reden doen we ook onwijs veel binnen dit thema. Er valt ook zo veel te ontdekken en te leren over de fantastische prehistorische dieren. Maar veel kennis komt uit boeken of van websites omdat deze prachtige beesten nu eenmaal niet meer bestaan. En dat is best jammer, want spelenderwijs leren en ontdekken leren is leuker en super leerzaam. Om die reden besloot ik een ontdekkist te maken met als thema ‘dino’s’.

Oude theedoos

Eerst moest ik natuurlijk een kist hebben waar alles in zou moeten komen. Ik wilde een formaat dat makkelijk op een tafeltje zou passen, maar waar wel nog genoeg in zou kunnen passen. Ik besloot bij de kringloopwinkel op zoek te gaan en daar vond ik een prachtig formaat theedoos. Perfect! Thuis sloopte ik het framewerk er uit. Daarna ben ik hem gaan schoonmaken, schuren, verven, lakken…en heb ik de bodem voorzien van vilt. De bodem van vilt heb ik om verschillende redenen gedaan. de eerste is omdat het materiaal er beter beschermd in ligt doordat het minder schuurt over de bodem. De tweede reden is dat het stabieler in het doosje ligt, doordat de ondergrond niet meer glad is. En het ziet er ook veel mooier en verzorgder uit.

Ontdekken

In een ontdekkist moeten dingen komen die kinderen kunnen gaan ontdekken. Ze moeten kunnen voelen, uitproberen…lekker kunnen experimenteren. En toen moest ik gaan nadenken over wat kinderen kunnen ontdekken over dino’s. En toen ik eenmaal dingen aan het bedenken was, had ik al snel een hele lijst. En toen moest ik nog gaan selecteren wat er in de ontdekkist zou passen.

Onderdelen

Voor deze ontdekkist vond ik het belangrijk dat kinderen goed konden kijken, lekker konden voelen en vooral ook dingen zouden kunnen doen. Ook wilde ik dat ze relaties tussen vroeger en nu zouden gaan leggen. Ik kwam daarbij uit op de volgende onderdelen: voelschijfjes, fossielen bekijken/voelen, fossielen maken, de werking van verschillende soorten tanden (herbivoor en carnivoor), de werking van een veer.

Vrij of begeleid?

Een ontdekkist prikkelt de nieuwsgierigheid van kinderen. Ze kunnen lekker ontdekken en experimenteren met de materialen die in de kist zitten. Dat kan vrij of met opdrachtkaarten en kan zelfstandig of onder begeleiding. Elke vorm heeft weer een ander doel. Hoe meer zintuigen je prikkelt, des te leuker (en leerzamer) het voor kinderen wordt. Deze ontdekdoos maakte ik vooral om vrij te kunnen ontdekken, maar die ook nog prima onder begeleiding te gebruiken is, zodat ze net even een beetje meer leren.

In de klas

Een ontdekkist is prima in te zetten in de klas. Je kunt het als onderdeel van hoekwerken inzetten, je kunt het in een ontdekkast zetten zodat kinderen het vrij kunnen pakken, je kunt het als keuzewerk inzetten en je kunt het ook taakje laten doen of als onderdeel van een circuit of…nou ja, je kunt er eigenlijk gewoon alle kanten mee op. Hoe je het ook gaat inzetten, let er op dat de onderdelen passen bij de manier waarop je het gaat aanbieden. Als het in een kast komt, is het niet handig als er zoutdeeg in de ontdekkist zit. Dan kun je bijvoorbeeld beter kiezen voor klei (wel in een afgesloten bakje natuurlijk).

Het is voor de hand liggend om een ontdekkist bij kleuters in te zetten, maar ze kunnen voor oudere kinderen ook heel leuk zijn. De grote meid van 8 vond het hier thuis ook heel leuk om er even mee aan de slag te gaan…en haar vriendinnetje ook. Wanneer je de ontdekkist gaat inzetten in de middenbouw of bovenbouw is het belangrijk om de inhoud ook iets aan te passen, zodat het op hun niveau is. Maak voor hun bijvoorbeeld gerichte opdrachtkaarten en vragen.

Aan de slag

Voor het maken van de dino ontdekkist heb je het volgende nodig:

• een stevig kistje met een deksel
• voelplankjes
• varen en/of conifeer
• zoutdeeg of klei
• fossielen
• loep
• veer
• tanden (deze maakte ik van fimoklei)
• bakje met mosterdzaad

Fossielen

De fossielen kunnen kinderen goed bestuderen en voelen. Je hoeft hier verder eigenlijk niets voor klaar te zetten behalve de fossielen zelf. Je kunt er een loep bij leggen, zodat er net even iets beter gekeken kan worden.

Vragen die je er bij kunt stellen is of het hard of zacht is, glad of ruw, warm of koud, waar is het van gemaakt, wat zie je?

Fossielen maken

Als je fossielen hebt kunnen voelen en hebt kunnen bestuderen, is het natuurlijk ook erg leuk om zelf fossielen te kunnen maken. Dit kan met (kunst)planten en met zoutdeeg/klei. Als je de ontdekkist in een kast zet, kun je het beste kiezen voor kunstvaren en klei (in een afgesloten bakje). Zelf vind ik werken met zoutdeeg erg leuk, omdat je het dan ook kunt afbakken en mee kunt geven aan de kinderen. Ik heb gekozen voor varen en conifeer, omdat deze planten ook bestonden in de tijd dat de dino’s over de aarde wandelden. Zo krijgen kinderen ook iets mee over de flora van die tijd.

Wanneer je echte varen en conifeer gebruikt, kunnen kinderen ook gelijk ontdekken hoe de takken opgebouwd zijn, waar de nerven zitten en waar de zaden zitten.

Voelplankjes

Dino’s kun je natuurlijk niet voelen, ze bestaan immers niet meer. Maar je kunt ze wel laten voelen aan kunstleer met een reliëf. Wanneer je een gesprek met kinderen aan gaat over de huid van de dino’s, kunnen ze zelf op zoek gaan naar welke voelplankjes op de huid van dino’s lijken.

De voelplankjes heb ik gemaakt met behulp van de lasersnijder. De plankjes bestaan uit een cirkel met daarop een ring met dezelfde buitenste diameter. In de ring heb ik ronde lapjes kunstleer geplakt. Ik heb hiervoor stofstalen besteld bij Stoffen.net.

De reden dat ik ronde plankjes met een rand heb gemaakt is dat de stof zo goed stevig op het plankje zit en niet makkelijk los laat.

Tanden

Tanden zijn er in verschillende vormen, omdat ze verschillende functies hebben. Een carnivoor heeft daarom hele andere tanden dan een herbivoor. Door met verschillende tanden te experimenteren met mosterdzaadjes, kunnen kinderen voelen en zien wat de tanden doen.

Ik heb twee verschillende tanden gemaakt van fimoklei. De tanden heb ik afgebakken in de oven, zodat ze uitgehard in de ontdekkist liggen en hun vorm ook behouden wanneer er op gedrukt wordt. De tand met de punt past bij een carnivoor, deze is om vlees te kunnen scheuren. De platte tand past bij een herbivoor, deze kan vooral goed malen.

Veer

Sommige dino’s hadden veren…zoals de Velociraptor. Kinderen kunnen een grote veer goed bekijken met een loep en er mee experimenteren. Een veer bestaat namelijk uit allemaal haartjes (baarden worden die genoemd). En aan die baarden zitten kleine haakjes (die worden baardjes genoemd) die er voor zorgen dat de veer mooi in model blijft en winddicht en waterdicht is.

Door met de veer in de hand te gaan wapperen met de veer, voelen kinderen weerstand. Wanneer je de baarden van elkaar af trekt, is de weer niet meer winddicht. Wanneer kinderen er dan mee wapperen, voelen ze minder weerstand.

De veer kunnen ze zelf weer in model maken door met de vingers over de baarden te vegen van binnenuit naar buiten. Dit doet een vogel ook met zijn snavel…en zullen dino’s ongetwijfeld met hun bek of snuit hebben gedaan.

Je zou er ook nog een bak met een bekertje water bij kunnen zetten om zo kinderen te laten experimenteren met de waterafstotende eigenschap van de veer.