Onze kleine meid is dol op puzzels. De puzzels met ‘gewone’ stukjes legt ze dan ook vrij vlot op de juiste plek. Maar met een groeipuzzel heeft ze toch wel iets meer moeite. Dit komt doordat je niet met 4 hoekjes, maar met 16 hoekjes werkt, ze moet dus denken in 4 laagjes en dat zorgt voor meer uitdaging en meer systematisch te werk gaan. Voor haar wilde ik daarom graag een dinosaurus groeipuzzel maken, want ze is dol op dino’s.

Groeipuzzel

Groeipuzzels zie je vaak in de kleuterklassen. De puzzels laten met de verschillende lagen prachtig zien hoe iets groeit. Meestal staat er op die puzzel de groei van een vlinder, kikker, eend of (zonne)bloem. Het leek mij altijd al eens leuk om zo’n puzzel zelf te maken. En nu ik zo druk bezig ben met ‘Dino’s & regenbogen’, leek het mij erg leuk om een dinosaurus groeipuzzel te maken.

De puzzel bestaat uit vier laagjes (vijf als je de bodem ook meerekent). Op de eerste (onderste) laag staat een nest met eieren, waarbij je in een van de eieren kunt kijken. Op de volgende laag zie je een Triceratops die uit het ei komt. Op de de laag daarna zie je een jonge Triceratops en op de laatste laag zie je een volwassen Triceratops. Voor foto’s kun je kijken op Instagram.

Differentiëren

Naast dat een groeipuzzel de groei van iets prachtig laat zien, is deze ook ideaal om gedifferentieerd mee te werken. Differentiëren is belangrijk. Zo kun je er voor zorgen dat verschillende kinderen er tegelijkertijd mee kunnen werken. Maar ook kunnen kinderen er langer mee werken, omdat het met hun niveau mee kan groeien. Dat kan met de groeipuzzel ook. Je kunt namelijk de puzzelstukjes er per laagje uit halen en elk laagje op een apart stapeltje leggen of in een apart bakje stoppen. Zo kunnen kinderen die nog een beetje moeite hebben met puzzeltjes, per laagje puzzelen om op die manier te wennen aan het puzzelen. Zo kunnen ze een puzzelstrategie aanleren zoals bijvoorbeeld de strategie hoekjes-randjes-opvulling. De iets meer gevorderde (of vlotte) puzzelaars kunnen alle puzzelstukjes er in een keer uit halen om zo meer uitdaging te hebben. Zij moeten dan eerst de stukjes van de onderste laag zien te vinden voordat ze kunnen beginnen met puzzelen.

Activiteit bij een boek

Ik vind het heerlijk om vanuit een boek te werken. Een verhaal komt op die manier namelijk veel meer tot leven. Daardoor onthouden kinderen het verhaal en de boodschap van het verhaal een stuk beter. In eerste instantie was mijn idee om de puzzel bij het boek ‘Dat kan ik ook…een beetje’ te maken. De hoofdpersoon uit dat boek is een Stegosaurus…maar ik wilde eigenlijk liever een groeipuzzel maken met een Triceratops. Dit omdat de Triceratops uit het boek dapper is. En je kunt pas dapper zijn wanneer dat is gegroeid. Zo zou de groeipuzzel gaan over iemand met een innerlijke groei. Dat leek mij pas echt leuk. En dus maakte ik een groeipuzzel van de dappere Tristan.

En terwijl ik bezig was met het maken van de puzzel schoten mij allerlei ideetjes door het hoofd voor het volgende boek…een boek over hoe Tristan zo dapper werd. Dapper zijn ben je namelijk niet al vanaf de geboorte, dat groeit van binnen door ervaringen. En zo wordt er nu eigenlijk een boek gemaakt die perfect past bij deze puzzel. Tja, omgekeerd mag ook wel eens toch?

Hout of papier

Ik heb de groeipuzzel gemaakt van hout. Een houten puzzel legt namelijk makkelijk, blijft lang mooi en is ook makkelijk schoon te maken. Ik ben om die redenen dol op speelgoed van hout.

Maar je kunt de puzzel ook maken van papier (op karton). Zo heb je nog steeds een mooie dikte zodat de puzzelstukjes goed blijven liggen. Het leuke van een papieren versie is dat je kinderen het zelf kunt laten inkleuren waardoor ze hun eigen puzzeltje kunnen maken. Het is dan alleen wel zo handig om zelf (als volwassene) de basis van de puzzel (het vierkantje zonder de puzzelstukjes) uit te snijden. De rest kan ook gewoon geknipt worden.

In de klas

Een groeipuzzel kun je als leerkracht heel mooi inzetten in hoekenwerk of tijdens het thematisch werken. Kinderen kunnen de puzzel zelfstandig maken, maar ook in tweetallen.

Naast dat je als leerkracht een puzzel kunt maken voor de leerlingen, kun je de leerlingen ook zelf een groeipuzzel laten maken. Afhankelijk van de leeftijd van de kinderen kun je ze wel of niet laten werken met karton. Voor het werken met karton moet de motoriek en de knipvaardigheid wel een stukje groter zijn dan bij het werken met stevig papier. Je kunt de kinderen bij het uitknippen van de rand van de puzzel er op laten letten dat ze op het dunste stuk gaan knippen, zodat de kniplijn niet te veel zichtbaar zal worden. Oudere kinderen zou je kunnen laten werken met een mesje (onder scherp toezicht).

Printable

De printable voor de dino groeipuzzel kun je gratis downloaden met de QR code die in het boek ‘Dat kan ik ook…een beetje‘ staat. Wanneer je het boek niet hebt, kun je de printable ook kopen in het winkeltje, hij kost daar €1,00. Zodra het bedrag op de rekening staat, ontvangt je de link naar het document. Tip: Sla na ontvangst het bestand gelijk op, zodat je het bestand niet kwijt raakt.

Aan de slag

Voor het maken van de dino groeipuzzel heb je het volgende nodig:

• printable
• houten platen voor de lasersnijder of stevig papier en dik karton (van een oude doos bijvoorbeeld)
• schuurpapier en houtlijm of schaar en lijmstift
• grondverf en verf met kwasten/penselen (of ander kleurmateriaal wanneer je met papier werkt)
• lak voor de houten versie

Papieren groeipuzzel

1. Het makkelijkst is om de printables af te drukken op stevig papier. Dan heb je een mooie stevige basis.
2. Kleur de plaatjes in met verf of stiften (met potlood kan uiteraard ook, maar dat zie je wel minder goed.
3. Plak de vierkantjes op het karton.
4. Als de lijm goed droog is, kun je de de puzzelstukjes er uit knippen of snijden. Snijden gaat overigens makkelijker en dan wordt het ook mooier.
5. Plak de randen van de vierkantjes (de puzzel zonder de puzzelstukjes) op elkaar. Let er op dat je de dichte vierkant onder legt en dan van klein gat naar groot gat stapelt.

Houten groeipuzzel

1. Laat de lasersnijder de vierkantjes met de puzzelstukjes en de tekening snijden. Het mooist wordt het wanneer je eerst de tekening laat snijden (niet te diep) en daarna de lijnen (die moeten helemaal door het hout).
2. Schuur waar nodig is.
3. Veeg met een droge doek of een borsteltje al het stof er goed af.
4. Zet de kant waar de tekening op gebrand staat in de grondverf. Ik heb daarna de lijnen nog even weer leeg gehaald met een tandenstoker, zodat deze beter zichtbaar zouden blijven.
5. Kleur de plaatjes in met verf. Je hoeft trouwens niet alles te verven als je de delen op elkaar gaat lijmen, dan verf je enkel dat wat zichtbaar is wanneer de volgende puzzellaag er op zit.
6. Lak de puzzellaagjes netjes af. Je hoeft alleen te lakken waar je geverfd hebt.
7. Als de lak goed droog is, kun je de de randen van de vierkantjes (de puzzel zonder de puzzelstukjes) op elkaar lijmen. Let er op dat je de dichte vierkant onder legt en dan van klein gat naar groot gat stapelt. Tip: leg een plakje onder de onderste laag en op de bovenste laag en zet er dan lijmklemmen op. Zorg er voor dat de lijm er niet tussenweg komt!
8. Wanneer de lijm gedroogd is kunnen de lijmklemmen er af en kun je de zijkanten netjes vlak schuren en eventueel verven.
9. Lak de zijkanten en de onderkant van de puzzel netjes af. Je kunt dan ook gelijk de onderkant van de puzzelstukjes een dun laklaagje geven.
10. Tot slot ga je langs alle puzzelstukjes om er voor te zorgen dat er geen verdikking langs de zijkanten zit door verf of lak. Deze kun je het makkelijkst even voorzichtig weg schuren met een fijn schuurpapiertje.